حجت‌الاسلام مهدی شریعتی‌تبار، مدیرگروه فقه بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، در گفت‌وگو با خبرنگار از ایکنای خراسان‌رضوی، به تبیین ابعاد گوناگون سنت حسنه «اعتکاف» پرداخت و اظهار کرد: اعتکاف یکی از زیباترین و جامع‌ترین برنامه‌های عبادی، فرهنگی و اخلاقی در آموزه‌های دین مبین اسلام است. این مراسم فرصتی بی‌نظیر برای مؤمنان فراهم می‌آورد تا با اقامت حداقل سه‌روزه در مساجد و بهره‌گیری از روزه‌داری و مناجات، فضایی برای خلوت خالصانه با پروردگار ایجاد کنند.

وی با اشاره به فلسفه اعتکاف، بیان کرد: فلسفه بنیادین اعتکاف بر محور انسان‌سازی و تربیت روح استوار است؛ چراکه انسان در سایه گسستن از هیاهوی دنیا و انس با معبود، به تکامل معنوی دست می‌یابد.

این کارشناس مذهبی با استناد به احادیث قدسی به جایگاه والای معتکفان اشاره و تصریح کرد: خداوند متعال نوید همنشینی با کسانی را داده است که در جست‌وجوی او هستند. اگرچه این آیین در ماه مبارک رمضان نیز بسیار توصیه شده، اما تقارن ایام‌البیض ماه رجب با اعمال «ام‌داوود» و دعای «استفتاح»، این بازه زمانی را به فصلی بی‌بدیل برای تحول درونی تبدیل کرده است.

وی در ادامه با اشاره به ضرورت حمایت از برگزاری این مراسم، اظهار کرد: اگرچه معتکفان با آمادگی شخصی وارد این عرصه می‌شوند، اما ورود جدی‌تر خیران به حوزه اطعام و تأمین هزینه‌های سحر و افطار ضرورت دارد. با توجه به روایات، ثواب افطاری دادن به روزه‌داران بسیار عظیم است و مشارکت خیرین می‌تواند موانع مالی را از پیش پای مشتاقان، به‌ویژه قشر جوان، بردارد.

شریعتی‌تبار با تأکید بر آثار اجتماعی این آیین عبادی، یادآور شد: نباید به اعتکاف نگاهی صرفاً فردی داشت. زمانی که هزاران جوان و بانو در این فضای معنوی به خودسازی می‌پردازند، خروجی این تربیت اخلاقی مستقیماً به کانون خانواده و متن جامعه تزریق می‌شود. معتکف پس از بازگشت، حامل روحیه‌ای است که محیط پیرامون خود را با اخلاق الهی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وی اعتکاف را بستری برای تقویت آگاهی‌های عمومی دانست و تأکید کرد: گفت‌وگوهای سازنده فرهنگی و سیاسی در حاشیه این مراسم موجب ارتقای بصیرت اجتماعی می‌شود. همان‌گونه که هیچ عبادتی در اسلام فاقد جنبه اجتماعی نیست، اعتکاف نیز نقشی کلیدی در صیانت از سلامت معنوی و سیاسی جامعه ایفا می‌کند.

این کارشناس مسائل مذهبی در ادامه، اعتکاف را عاملی مؤثر در بازدارندگی از آسیب‌های اجتماعی برشمرد و گفت: در دنیایی که رسانه‌ها و ابزارهای نوین به‌دنبال انزوای فردی و گسستن پیوندهای اخلاقی هستند، اعتکاف به‌عنوان یک پناهگاه جمعی، موجب تقویت «سرمایه اجتماعی» بر پایه ایمان می‌شود. حضور همدلانه نسل‌های مختلف در کنار یکدیگر در صحن مساجد، پیوند میان آرمان‌های دینی و واقعیت‌های جامعه را مستحکم‌تر کرده و روحیه مسئولیت‌پذیری را در جوانان ارتقا می‌دهد.

مدیرگروه فقه بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی در بخش دیگری از سخنان خود به ابعاد سیاسی این آیین عبادی اشاره و تصریح کرد: سیاست در نظام اسلامی از اخلاق و معنویت جدا نیست؛ از این‌رو معتکفی که به بصیرت معنوی دست یافته، در برابر جریان‌های انحرافی و فتنه‌های فکری نیز مصونیت پیدا می‌کند. اعتکاف ایستگاه هوشیاری است و فرد در این خلوت سه‌روزه، قدرت تحلیل مسائل کلان جامعه را از منظر آموزه‌های الهی به‌دست می‌آورد؛ امری که به‌طور مستقیم بر بصیرت سیاسی و دشمن‌شناسی جامعه تأثیرگذار است.

شریعتی‌تبار با تأکید بر نقش اعتکاف در تقویت اقتدار ملی، گفت: جامعه‌ای که جوانان آن با تکیه بر معنویت و خودسازی از وابستگی‌های نفسانی رها شوند، در برابر فشارهای خارجی و تهاجم فرهنگی نیز شکست‌ناپذیر خواهد بود. هر مسجد در ایام اعتکاف به یک پایگاه تربیتی تبدیل می‌شود که خروجی آن، شهروندانی متعهد، آگاه و مطالبه‌گر است که پیشرفت مادی کشور را با آرمان‌های معنوی گره می‌زنند.

این کارشناس حوزه معارف در ادامه به تشریح آثار وضعی و برکات این ضیافت الهی پرداخت و بیان کرد: یکی از بزرگ‌ترین برکات اعتکاف، ایجاد «انقطاع الی‌الله» است؛ به این معنا که بنده برای مدتی کوتاه، تعلقات دنیوی، ابزارهای دیجیتال و دغدغه‌های معیشتی را کنار می‌گذارد تا پیوند خود با آفریدگار را بازسازی کند.این انقطاع، آرامشی عمیق و پایدار در روان انسان ایجاد می‌کند که آثار آن در مواجهه با استرس‌ها و ناملایمات زندگی روزمره به‌وضوح قابل مشاهده است.

وی همچنین با اشاره به پاداش‌های اخروی این سنت نبوی گفت: براساس روایات معصومان(ع)، کسی که از روی ایمان و برای رضای خدا معتکف شود، گناهان گذشته‌اش آمرزیده شده و گویی جانی تازه در کالبد او دمیده می‌شود. اعتکاف مصداق بارز «تزکیه نفس» است و برکات آن نه‌تنها شامل خود فرد، بلکه خانواده و اطرافیان او را نیز دربرمی‌گیرد؛ چراکه فرد با خلقی نیکوتر و روحی صیقل‌یافته به آغوش جامعه بازمی‌گردد. تقویت روحیه بندگی از دیگر آثار این مراسم است. چشیدن لذت عبادت در سحرهای ایام‌البیض، ذائقه معنوی معتکف را دگرگون می‌کند. از جمله برکات مشهود این خلوت‌گزینی، تقویت اراده در برابر وسوسه‌ها و افزایش صبر و پایداری در مسیر حق است که در نهایت به ثبات قدم در زندگی فردی و اجتماعی منجر می‌شود.

انتهای پیام