۲۴ دی‌ماه سال ۹۶ بود که شهرداری همدان در اقدامی ناگهانی خانه‌های تاریخی “شمسیان”، “بهرامی” و “اخلاصی” را در چمن کبابیان تخریب‌ کرد و تیر خلاصی بر یکی از معدود مرکز محله‌های باقی مانده در شهر زد.

پس از اعتراضات گسترده فعالان مدنی و فرهنگی و فشار رسانه‌ها، عباس صوفی؛ شهردار وقت همدان ۲۷ دی ماه همان سال، با تأکید بر اینکه شهرداری با هدف حفظ جان مردم اقدام به تخریب خانه‌های تاریخی واقع در محله کبابیان کرده است، گفت: این املاک بر اساس نظر مکتوب کارشناسان دادگستری قابلیت بازسازی نداشت و شهرداری قبل از مسئولیت حفظ بناها، موظف به حفظ جان مردم و شهروندان است.

ابراهیم مولوی؛ رئیس وقت شورای شهر همدان نیز در همان تاریخ بابت تخریب منازل تاریخی در محله کبابیان از مردم عذرخواهی کرد و افزود: در بودجه سال ۹۷ ردیف خوبی برای بازسازی این بناها تخصیص خواهیم داد و امیدواریم با بازسازی مجدد خانه‌های محله کبابیان بتوانیم ایرانگردی و توریسم را به این محلات ببریم.

امیر فتحیان‌نسب؛ مدیر وقت منطقه یک شهرداری همدان نیز با اشاره به اینکه ساختمان‌های تخریبی در محله کبابیان همدان از سال ۸۴ در حال تخریب بودند و ما فقط به وظیفه خود که رفع خطر بود عمل کردیم، گفت: برای مستندسازی مناسب بناهای تخریب شده هزینه‌های زیادی انجام شده و به شکل قدیمی حتی با آجرهایی قدیمی بازسازی خواهند شد.

علی مالمیر، مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان نیز به دنبال تخریب این سه خانه تاریخی بیان کرد: در چارچوب قوانین و ضوابط پیگیری‌های لازم را انجام خواهیم داد تا متناسب با بافت تاریخی این محله بازسازی انجام گیرد و از تکرار چنین آسیب‌هایی به بافت قدیمی جلوگیری به عمل آید، علاوه بر این در دستور کار وزارت راه و شهرسازی طرح بازآفرینی محلات قدیمی همدان وجود داشت که بازآفرینی محله کبابیان نیز در این طرح مطرح شده بود.

خلاصه، گذشته از اینکه سال ۹۶ این اقدام شهرداری همدان مورد سرزنش و اعتراض بسیاری از اهل فن، دانشگاهیان، فعالان حوزه میراث فرهنگی و اصحاب رسانه قرار گرفت، وعده و وعیدهای زیادی نیز از سوی تخریب کنندگان و مسئولان در خصوص بازسازی بناها داده شد که به بخشی از آنها در بالا اشاره شد اما واقعیت این است که پس از گذشت حدود چهار سال خانه‌های چمن کبابیان بازسازی نشده و قول‌ها نیز روی زمین ماند.

حالا پس از گذشت چندین سال پیگیر وضعیت بازسازی این بناها شده و پای صحبت‌های یکی از اعضای شورای شهر همدان نشستیم. حمید بادامی‌نجات با اشاره به اینکه توجیه شهرداری برای تخریب خانه‌های کبابیان در سال ۹۶ خطر ریزش آنها بود، گفت: شهرداری در آن زمان اظهار کرد بر اساس ضوابط خود که رفع خطر است بناها را تخریب کرده و از آنجا که خانه‌ها ثبت ملی و مرمت نشده بود مجبور به رفع خطر شده است.

وی با بیان اینکه این اقدام در آن زمان بازتاب اجتماعی زیادی داشت، ادامه داد: با توجه به شرایط به وجود آمده قول باز زنده‌سازی خانه‌ها داده شد و یکی دو سالی نیز دنبال مجوزها بودند تا اینکه سرانجام شهرداری طرحی را به شورا آورد و در این طرح علاوه بر اینکه شرایط پیش از تخریب دیده شده بود، بحث‌های اقتصادی نیز پیش بینی می‌شد.

بادامی‌نجات اضافه کرد: این طرح سال گذشته در بودجه سازمان عمران دیده شده بود و در بودجه ۱۴۰۱ نیز آن را پیش بینی کرده و مبلغ قابل توجهی را به آن اختصاص دادیم که در اصلاحیه دوره ششم شورا این مبلغ حذف شد.

به گفته عضو شورای شهر همدان در بودجه سال آینده شهرداری همدان پنج پروژه گردشگری حذف شده است که یکی از این پروژه‌ها، بازسازی خانه‌های مرکز محله کبابیان است.

علی مالمیر؛ مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان نیز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه محوطه کبابیان یک محوطه ارزشمند و واجد ارزش است، گفت: علاوه بر این کبابیان به عنوان یک مرکز محله مطرح است و در بافت نیز قرار دارد بنابراین از دو منظر ضوابط میراث فرهنگی بر آن حاکم است.

وی اضافه کرد: در خصوص بافت به صراحت دستورالعملی وجود دارد که نه تنها مورد تاکید میراث فرهنگی است بلکه مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی نیز دارد و بنا بر آن اگر دوره ساخت بناهایی مربوط به دهه ۴۰ به قبل باشد و تخریب شود موظف به ساخت عین به عین بنا هستند.

مالمیر تصریح کرد: ما هم بر اساس اینکه کبابیان یکی از قدیمی‌ترین مرکز محله‌های همدان است و همچنین با توجه به سال ساخت این بناها طی مکاتباتی مشخصا تاکید کردیم که باید عین به عین ساخته شوند.

به گفته وی شهرداری در دوره قبل، طرحی را ارائه داد که طبق آن کار فرهنگی، اقتصادی انجام دهد اما چون طرح هیچ تطابقی با ضوابط میراث فرهنگی و همچنین این محله نداشت رد شد و درخواست کردیم طرح متناسب با اصول مربوطه ارائه شود.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان مطرح کرد: بازسازی باید به گونه‌ای صورت بگیرد که وقتی به این محله قدم بگذاریم خاطرات قدیم تداعی شود و اگر بخواهیم بنای جدید بسازیم مرکز محله گذشته نخواهد بود.

مالمیر در پایان از آمادگی میراث فرهنگی همدان برای همکاری با شهرداری برای ساخت عین به عین خانه‌های کبابیان خبر داد و گفت: ما آمادگی داریم اگر شهرداری طرحی را آماده کند که بر اساس چارچوب‌های فنی باشد با آن همکاری کرده و مصوبه آن را اخذ کنیم تا در مسیر اجرا قرار بگیرد.

گفتنی است سیدمسعود حسینی؛ شهردار همدان نیز در نخستین نشست خود با اصحاب رسانه در ۱۹ اسفندماه سال جاری در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا مبنی بر وضعیت طرح مذکور و ساخت خانه‌های کبابیان گفت: طرح بازسازی این بناها با همکاری قرارگاه خاتم انجام می‌شود.

در پایان لازم است اشاره شود تخریب سه خانه تاریخی محله کبابیان مانند غمی بر دل دوستداران میراث فرهنگی نشست و وعده‌های عملی نشده در خصوص ساخت آنها داغی است که هنوز هم تازه است. اگرچه به نظر می‌رسد قول بازسازی این خانه‌ها به دلیل شرایط به وجود آمده پس از تخریب از طرف مسئولین داده شد و علاوه بر آن با وجود الزام قانونی موظف به ساخت هستند اما متاسفانه این امر پس از گذشت حدود چهار سال هنوز عملی نشده و گویا عزم راسخی هم برای بازسازی بناها وجود ندارد.