سعید طرزمی، پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی در خصوص شعر و ادب فارسی اظهار کرد: شعر فارسی صرفاً یک هنر نیست، بلکه یک نظام معرفتی نیز محسوب می‌شود و در ساخت هویت ایرانی _ اسلامی نقش‌آفرینی کرده است. در حقیقت، شعر فارسی همواره با بحث معرفت و شناخت گره خورده و نمی‌توان آن را از این زاویه جدا دانست.

طرزمی بیان کرد: تنها تعداد محدودی از شاعران را «حکیم» می‌نامند، زیرا این عنوان به افرادی تعلق می‌گیرد که جهان‌بینی ویژه‌ای نسبت به هستی دارند و نسبت به جهان، تفکری عمیق و منسجم ارائه می‌دهند. در حوزه شعر فارسی، از قرن چهارم تا دوره معاصر، بیشتر بزرگان شعر، اندیشمندانی برجسته در حوزه‌های مختلف شناختی بوده‌اند، برخی در عرصه عرفان و شناخت جهان هستی فعالیت داشته‌اند، برخی در حوزه هویت ملی و برخی دیگر در مسائل فردی و اجتماعی. در دوره معاصر نیز مسائل اجتماعی، سیاسی و تاریخی به این حوزه‌ها افزوده شده است.

وی ادامه داد: اگر ادبیات را به‌عنوان حافظه فرهنگی در نظر بگیریم، هر دوره تاریخی کارکردهای خاص خود را داشته و نمی‌توان آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کرد. برای مثال، در قرن چهارم، ظهور فردوسی اقتضای زمانه بود و مباحثی همچون شعوبیه و ملی‌گرایی در آن دوره برجسته بودند. در قرن ششم، شاعرانی مانند خاقانی و نظامی با زبان پیچیده خود ظهور کردند و اوج عرفان ایرانی _ اسلامی در قرن هفتم و هشتم شکل گرفت. ظهور شعر مدرن و شعر نیمایی نیز در قرون سیزدهم و چهاردهم، محصول شرایط اجتماعی همان زمان بوده است، بنابراین هر دوره تاریخی، پاسخگوی مقتضیات زمانه خود بوده و هیچ یک بر دیگری برتری ندارد.

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: اما در مورد ادبیات فارسی امروز، باید گفت که ارزیابی جایگاه واقعی شاعران معاصر نیازمند گذشت حداقل نیم قرن است تا تأثیرات اجتماعی و ادبی آن‌ها به‌طور کامل مشخص شود. با وجود برخی نشانه‌های افول شعر فارسی به دلایل مختلف، از جمله گسترش رسانه‌های تصویری، فضای مجازی و ورود واژگان بی‌رویه بدون اهتمام به زبان فارسی، هنوز استعدادهای برجسته‌ای در حوزه شعر و داستان وجود دارد. قضاوت درباره ماندگاری آثار و شاعران معاصر نیازمند گذشت زمان و سنجش از منظر تاریخ ادبیات است، همان‌طور که نیما یوشیج اشاره کرده است که تاریخ خود بزرگان ادبیات را مشخص خواهد کرد.

طرزمی در خصوص انتخاب روز بزرگداشت استاد شهریار به‌عنوان روز شعر و ادب فارسی گفت: این انتخاب پیام مهمی برای جامعه ادبی و همچنین ریشه در تحولات ادبی معاصر دارد. شهریار ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که در شاعران کلاسیک و مدرن کمتر دیده می‌شود. او هم میراث هزار ساله شعر فارسی را ادامه می‌دهد و هم جریان مدرن شعر فارسی را پی گرفته است. شهریار، به‌لحاظ تسلط بر شعر کلاسیک و همچنین مدرن، یکی از مهم‌ترین رمانتیست‌های شعر قرن چهاردهم و بیستم ایران محسوب می‌شود و در ادامه مسیر شعر نیمایی نقش مهمی داشته است که این ویژگی، شهریار را به شاعری وصل‌کننده جریان کلاسیک و مدرن تبدیل کرده است.

وی افزود: شهریار علاوه بر این، فرایند شعر ملی و مذهبی ایران را نیز دنبال کرده است، شاعری ملی است که ایران و تاریخ آن برایش اهمیتی ویژه دارد و همواره موضوعات ملی و مذهبی در اشعارش برجسته است. این مسئله در اشعار باستان‌گرایانه او، مانند شعر درباره تخت جمشید و پادشاهان ایران باستان، آشکار است، حتی در شعر ترکی او، موضوعاتی مانند جنگ شاپور ساسانی و نقش آذربایجان در تاریخ ایران دیده می‌شود و به همین دلیل، شهریار را یکی از آخرین شاعران ملی‌گرا می‌دانند، گرچه پس از او نیز شاعرانی به مسئله هویت ملی پرداخته‌اند، اما شهریار یکی از پایه‌ای‌ترین مؤلفه‌های شعرش را هویت ملی تشکیل داده است. ویژگی دیگر شهریار، خلق آثار شاهکار به هر دو زبان ملی و مادری است، او در شعر فارسی و ترکی آذربایجانی به بالاترین درجات شاعرانه رسیده است، ویژگی‌ای که در کمتر شاعری مشاهده می‌شود.

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی گفت: در نسبت شعر فارسی امروز با تحولات رسانه‌ای و فناوری‌های نوین نیز باید گفت که رسانه‌های جدید باعث تغییر جایگاه شعر نسبت به قرون گذشته شده‌اند و با وجود این، ارزیابی کامل و قطعی این تغییرات تنها پس از گذشت نیم قرن ممکن است. شهریار همچنان مهم‌ترین شاعر معاصر شعر فارسی محسوب می‌شود و آثار او در دو دیوان فارسی و یک دیوان ترکی، بازتابی صدق‌آمیز از باورها و تفکرات اوست و هیچ چیزی از خارج بر او تحمیل نشده است.

انتهای پیام