به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، امروز چهارشنبه 26 شهریورماه در آیین اختتامیه هشتمین مدرسه حکمرانی با موضوع مدرسه حکمرانی زمینه‌ساز ۲ که در سالن جلسات دفتر تولیت آستان مقدس مسجد جمکران برگزار شد، اظهار کرد: گرچه در نگاه نخست، حکمرانی زمینه‌ساز متوجه اصل ظهور است، اما در واقع بیش از آنکه به آینده دور بنگرد، به شرایط کنونی و مسئولیت‌های جامعه در عصر غیبت مرتبط است و جامعه‌ای که خود را زمینه‌ساز می‌داند، باید هم به واقعیت‌های امروز نظر داشته باشد و هم چشم‌انداز آینده مطلوب را در نظر گیرد.

رئیس کمیسیون تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: این مفهوم نوعی حرکت دوگانه است؛ از یک‌سو نگاهی به واقعیت‌های ملموس زندگی و دشواری‌های حکومت دینی دارد و از سوی دیگر افق بلند و آرمانی جامعه موعود را ترسیم می‌کند و به همین دلیل، محور اصلی زمینه‌سازی بیش از هر چیز متوجه مردم است، زیرا مردم هستند که حامل این رسالت و تحقق‌بخش آن خواهند بود.

وی با تأمل در آیات قرآن کریم، خاطرنشان کرد: آنچه هدف حیات انسانی و غایت بعثت انبیاست، مراتبی دارد. در یک سطح، ناظر به رشد فردی و تعالی معنوی هر انسان است و در سطحی دیگر مربوط به زندگی جمعی و سامان اجتماعی است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به آیه 9 سوره صف اشاره کرد و گفت: در این آیه خداوند می‌فرماید: «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ»، این آیه نشان می‌دهد رسالت پیامبران، غلبه دین حق بر همه ادیان و مکاتب بشری است؛ غایتی که با وجود مقاومت مشرکان و کافران، تحقق خواهد یافت.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا ادامه داد: در سوره جمعه و بقره، رسالت پیامبران در سه محور اصلی خلاصه شده است؛ تلاوت آیات الهی، تزکیه نفوس و تعلیم کتاب و حکمت و این رسالت‌ها نه تنها افراد را از گمراهی نجات می‌دهد، بلکه بنیان‌های معرفتی و اخلاقی جامعه را نیز استوار می‌سازد. 

استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: تفاوت آیات نیز معنادار است؛ در سوره جمعه تأکید می‌شود که رسول خدا در میان قومی بی‌سواد و گرفتار عصبیت جاهلی برانگیخته شد تا آنان را به سوی کتاب و حکمت رهنمون سازد و در سوره بقره نیز تأکید می‌شود که پیامبر چیزی را به شما می‌آموزد که نه تنها نمی‌دانستید، بلکه اساساً توانایی دست یافتن به آن را از خود نداشتید و این نشان می‌دهد بعثت پیامبران، حیاتی و ضروری است و بدون هدایت وحی، بشر در ظلمات باقی خواهد ماند.

وی تأکید کرد: اگر بخواهیم مفهوم حکمرانی زمینه‌ساز را به درستی درک کنیم، باید آن را در امتداد همین رسالت انبیا ببینیم و حکمرانی دینی در عصر غیبت باید با همان مأموریت‌ها معنا شود؛ یعنی ایجاد بستری برای تزکیه، رشد معرفت دینی، ترویج حکمت الهی و فراهم ساختن شرایطی که جامعه به سوی غلبه دین حق بر همه عرصه‌ها حرکت کند. 

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا یادآور شد: بنابراین، حکمرانی زمینه‌ساز صرفاً یک شعار سیاسی یا مدیریتی نیست، بلکه عیناً تداوم همان مأموریتی است که پیامبران الهی بر دوش داشتند و این حکمرانی در عین حال که باید واقع‌بینانه با شرایط امروز جهان تعامل کند، نباید از آرمان غایی خود یعنی برپایی جامعه توحیدی و مهدوی غافل شود.

وی خاطرنشان کرد: قرآن کریم به ما می‌آموزد رسالت پیامبران، رساندن بشر از گمراهی آشکار به معرفت حقیقی است و امروز نیز وظیفه جامعه اسلامی و نهاد‌های حکمرانی آن همین است؛ آماده‌سازی مردم برای آنکه در مسیر تزکیه و تعلیم قرار گیرند و جامعه جهانی با مکتب اهل‌ بیت(ع) آشنا شود و این همان معنای حقیقی زمینه‌سازی برای ظهور است.

پیامبران با کتاب، حکمت و قدرت اجتماعی، مردم را به قیام برای قسط فراخوانده‌اند

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به آیات قرآن کریم تأکید کرد: پیامبران نه تنها حامل کتاب و حکمت بودند، بلکه با ایجاد قدرت اجتماعی و تجهیز جامعه، مأموریت یافتند تا انسان‌ها را به قیام برای قسط برانگیزند؛ مسیری که از دعوت فردی آغاز شد و در نهایت به تشکیل جامعه نبوی و تحقق هویت جمعی در مدینه انجامید.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا با اشاره به آیاتی از سوره حدید، اظهار کرد: خداوند می‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ ۖ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ ۚ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ»؛ پیامبران با دلایل روشن فرستاده شدند و همراه آنان کتاب و میزان نازل گردید تا مردمان به قسط و عدالت قیام کنند. سپس آهن، نماد قدرت و اقتدار، نازل شد تا ابزار تحقق عدالت و دفاع از حق در دست بشر باشد.

وی ادامه داد: براساس روایات، «اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نماند، خداوند آن روز را طولانی می‌کند تا قائم از اهل‌ بیت(ع) قیام کند». در آن روز، امام موعود بر سر انسان‌ها دست می‌گذارد و معرفت آنان را دگرگون می‌سازد؛ تحولی که در سطح عمومی فرهنگ بشری رخ می‌دهد و نه تنها افراد، بلکه کل جامعه را به سوی خداوند سوق می‌دهد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: مدینه نبوی در حقیقت مرحله‌ای از زمینه‌سازی بود؛ زمینه‌ای که پیامبر طی ۲۱ سال با دعوت، تربیت و جهاد فراهم ساخت و این تجربه نشان می‌دهد هیچ حکومتی، حتی حکومت دینی، بدون زمینه مردمی شکل نمی‌گیرد. حاکمیت استبدادی نیز ناگزیر به پذیرش فرهنگ مردم است؛ مردمی که اگر نپذیرند، حتی «زور» هم توان پایداری ندارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا تأکید کرد: بنابراین زمینه‌سازی ظهور نیز مرحله به مرحله و مردم‌پایه است. همان‌گونه که پیامبر اسلام(ص) در جامعه‌ای آکنده از جاهلیت توانست با مجاهدت مستمر، مدینه را بنا کند، امت اسلامی نیز باید در عصر غیبت فرهنگ و معرفت خویش را ارتقا دهد تا بستر برای ولایت مهدوی فراهم گردد و ظهور، آخرین حلقه این مسیر تاریخی است؛ جایی که فلسفه آفرینش در کامل‌ترین وجه خود آشکار می‌شود. بدین‌سان، هدایت پیامبران تنها در سطح آموزش باقی نماند، بلکه به عرصه اجتماعی و تاریخی کشیده شد تا معلوم شود چه کسانی یار خدا و رسول او خواهند بود.

وی افزود: خداوند خود عالم به غیب است، اما این علم در مقام فعل و در بستر تاریخ ظهور می‌یابد. همان‌گونه که پایان آیه یادآور می‌شود، نصرت الهی و قدرت بی‌کران او تضمین‌کننده پیروزی دین حق است، هرچند در مسیر تحقق آن، آزمایش‌های بزرگ برای انسان‌ها پدید می‌آید، بنابراین، از آغاز بعثت تا غلبه نهایی دین، مسیر هدایت در چند مرحله ترسیم شده است: نخست آموختن کتاب و حکمت، سپس ارتقای معرفت فردی و در نهایت قیام اجتماعی برای استقرار قسط.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا تصریح کرد: این قیام اجتماعی نیازمند قدرت و سازماندهی است و خداوند با اعطای «حدید» یعنی ابزار اقتدار و امکان دفاع، جامعه مؤمنان را در این مسیر یاری کرد، اما تحقق این مأموریت به عهده مردم نهاده شد تا با همراهی پیامبران در میدان نبرد و جهاد، عدالت را در عرصه اجتماعی مستقر سازند و از همین رو پیامبر اکرم(ص) در مدت کوتاه رسالت خویش، دو مرحله مهم را طی کرد؛ 13 سال در مکه، دوران دعوت فردی و صبر در برابر سختی‌ها و سپس 10 سال در مدینه، دوران تشکیل حکومت و مجاهدت مستمر.

وی ادامه داد: در این 10 سال مدنی، بیش از ۱۲۰ غزوه و سریه رخ داد؛ یعنی به‌طور متوسط هر ماه یک درگیری جدی. پیامبر(ص) در نیمی از این نبرد‌ها شخصاً حضور داشت و در نیمی دیگر فرماندهی را به یاران خویش سپرد. جنگ‌های بزرگ مانند بدر، احد، خندق و احزاب، جلوه‌ای از این مواجهه همه‌جانبه بود؛ جایی که تمام قدرت‌های مشرک در برابر اسلام صف‌آرایی کردند اما در نهایت شکست خوردند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: این سیر تاریخی نشان داد که دین الهی از یک دعوت فردی و خانه به خانه آغاز شد، سپس به جمع‌های کوچک و شبکه‌های اجتماعی مؤمنان گسترش یافت و در نهایت به شکل‌گیری هویت جمعی و تأسیس مدینه‌النبی انجامید. فتح مکه و عام‌الوفود نقطه اوج این مسیر بود، هنگامی که گروه‌گروه مردم به اسلام می‌پیوستند و کلمه توحید جایگاه اجتماعی و سیاسی خود را در شبه‌جزیره یافت.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا تأکید کرد: پیام بعثت و رسالت پیامبران این است که هدایت الهی تنها در حوزه فردی متوقف نمی‌ماند، بلکه به عرصه اجتماعی و تاریخی می‌رسد و کتاب، حکمت، عدالت و قدرت، چهار ستون این مسیرند که در نهایت به غلبه دین حق بر همه ادیان منجر می‌شود و این تجربه تاریخی پیامبر اکرم(ص)، الگویی روشن برای جامعه منتظر در عصر غیبت است تا بداند حکمرانی زمینه‌ساز چگونه باید میان معرفت فردی، قدرت اجتماعی و آرمان نهایی پیوند برقرار کند.

ظهور مهدی موعود نقطه اوج تحقق ولایت الهی

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به نسبت مدینه نبوی با حکومت مهدوی، گفت: پیامبر اسلام(ص) در مدینه نخستین شکل جامعه مؤمنانه را پدید آورد، اما آنچه در سوره توبه آشکار شد، این بود که در کنار مؤمنان، منافقان و آثار فرهنگ جاهلی همچنان حضور داشتند. دولت مهدوی در حقیقت مرحله‌ای است که این فرهنگ به‌طور کامل دگرگون و معرفت الهی در سطح عمومی بشر آشکار می‌شود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین پارسانیا اظهار کرد: مدینه نبوی را می‌توان نخستین گام در مسیر تحقق حاکمیت الهی دانست؛ گامی که در شکل آرمانی خود نیز با محدودیت‌هایی مواجه بود. سوره توبه که از آخرین سوره‌های نازل‌شده است به صراحت از حضور منافقان در جامعه اسلامی یاد می‌کند؛ کسانی که در ظاهر با کلمه توحید همراه بودند، اما در باطن همچنان فرهنگ و ریشه‌های جاهلیت را در خود داشتند.

وی افزود: همین امر نشان می‌دهد هرچند در مدینه پیامبر اکرم(ص) قدرت سیاسی یافت و کلمه توحید غالب شد، اما جامعه بشری هنوز فاصله بسیاری با تحقق کامل ولایت داشت. پیامبر با حکمت ولایی خویش «کلموا الناس علی قدر عقولهم» عمل می‌کرد و به تناسب ظرفیت عمومی جامعه، با آنان سخن می‌گفت، در حالی که در‌های آسمان برای مؤمنان گشوده بود و امکان صعود فردی و لقای الهی وجود داشت، این معرفت هنوز به یک «چهره اجتماعی فراگیر» بدل نشده بود.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا با اشاره به پیوند این تجربه تاریخی با فلسفه ظهور ادامه داد: در دولت مهدوی، ولایت الهی در سطح فرهنگ عمومی انسان‌ها آشکار می‌شود، اگر امروز در‌های آسمان به دلیل گناه و اعراض بشر بسته می‌نماید، در دولت حق این انسداد برداشته خواهد شد. چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: «و لو أن أهل القری آمنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الأرض…»؛ ایمان و تقوای جوامع، در‌های آسمان را به روی آن‌ها می‌گشاید. در دولت حضرت مهدی (عج)، این وعده در سطح تاریخ تحقق می‌یابد.

انتهای پیام