به گزارش ایکنا از اصفهان، آیت‌الله‌العظمی حسین مظاهری در سلسله گفتارهایی، به شرح ۴۰ رذیلت‌ اخلاقی پرداخته است که از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر معظم‌له منتشر و در سایت خبرگزاری ایکنا بازنشر می‌شود. شماره پانزدهم این مجموعه به رذیله اخلاقی «خودکم‌بینی» اختصاص دارد.

از جمله صفات رذیله، خودكم‏‌بینی‌ست. در اثر این ملکه ناپسند، آدمی از استعدادهای خود غافل می‌شود و خویشتن را در ترقی و پیشرفت، ناتوان می‌پندارد. باید توجه داشت که خودکم‌‌بینی، صفت تواضع نیست که مطلوب باشد، بلکه مرحله تفریطی تكبر و عُجب است و نوعی رذیلت به حساب می‌آید؛ چراکه افراد متكبر و خودشیفته، عظمت و شوكتی غیرواقعی برای خود و اعمال خود قائلند و از سوی دیگر، اشخاص خودكم‏‌بین، خویش را در جایگاهی بسیار نازل‌تر از جایگاه حقیقی فرض می‏‌كنند.

بیشتر بخوانید:

این رذیله اخلاقی نیز مراتبی دارد؛ اولین مرتبه آن، غفلت از توانایی‌های شخصی‌ست. پذیرش ذلت و فرمان‌برداری بی‌چون و چرا از افراد گوناگون نیز در شمار مراتب این رذیلت قرار دارد. آخرین و شدیدترین مراتب که برای این صفت ناپسند ذکر شده، در آیه 179 سوره اعراف ترسیم شده است: «وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ؛ و در حقیقت، بسیاری از جنیان و آدمیان را برای دوزخ آفریده‌‏ایم، چراكه‏ دل‌هایی دارند كه با آن حقایق را دریافت نمی‏‌كنند و چشمانی دارند كه با آن‌ها نمی‏‌بینند و گوش‌هایی دارند كه با آن‌ها نمی‌‏شنوند. آنان همانند چهارپایان بلكه گمراه‌‏ترند. آری، آن‌ها همان غافل‏‌ماندگانند.» 

بر این اساس، انسان خودکم‌بین، فهم و بصیرت خود را از دست می‌دهد و به حیوان و حتی کمتر از آن تبدیل می‌شود. او هرگز درصدد خروج از عالم حیوانی و در پی رسیدن به مراتب كمال انسانی نیست؛ از این‌رو استعدادهای خود را به فعلیت نمی‌رساند و عاقبتی جز جهنم نخواهد داشت.

مستكبران تاریخ با سوءاستفاده از رسوخ همین ملکه ناشایست در برخی ملت‌ها، بر آنان مسلط شده‌اند. از بین بردن نسل‌ها از سوی مستکبران، «يُهْلِكَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ؛ كشت و نسل را نابود سازد.» (سوره بقره، آیه 205) و نیز ‌ذبح پسران و باقی‏‌گذاردن دختران و زنان، «يُذَبِّحُ أَبْناءَهُمْ وَ يَسْتَحْيي‏ نِساءَهُم؛ پسرانشان را سر می‌‏برید و زنانشان را برای بهره‏‌كشی‏ زنده بر جای می‏‌گذاشت‏.» (سوره قصص، آیه 4) به خشکانیدن ریشه غیرت در مردان و حیا در زنان اشاره دارد. مستکبران با این دسیسه، افراد و ملت‌ها را به رذیله خودكم‌‏بینی دچار می‌سازند، توان رشد و كمال را در آنان می‌سوزانند و در نتیجه آن‌ها را به استضعاف می‌کشند و محتاج خود کرده و می‌کنند.

از جمله پیامدها و تبعات خودکم‌بینی، این است که انسان نسبت به قدر و منزلت و جایگاه ملکوتی و معنوی خود غفلت می‌ورزد، فراموش می‌کند که مسجود فرشتگان است (سوره حجر، آیه 30)، نمی‌بیند که خداوند متعال، عالم وجود را تسخیر و رام او کرده است (سوره لقمان، آیه 20) و از یاد می‌برد که حق‌تعالی او را خلیفه و جانشین خود در زمین قرار داده است (سوره بقره، آیه 30)؛ در نتیجه، خود را به دنیای پست می‏‌فروشد، بندگی شیطان، هوای نفس و دیگر بت‌ها را می‌‏پذیرد و ناگزیر مقامات بلند معنوی و عرفانی و در پی آن بهشت و لقای حق را ترک می‌گوید و به‌ سوی جهنم می‌‌شتابد.

راهکار رفع این صفت رذیله، توجه به استعدادها و توانایی‌های شخصی و به‌کارگرفتن صحیح آن‌هاست. انسان باید جایگاه حقیقی معنوی و مادی خود را بشناسد و در راستای کمال و تقرب اخروی و نیز موفقیت در امور دنیوی گام بردارد؛ البته باید دقت شود که خروج از حالت تفریطی خودکم‌بینی، به ورود به ورطه افراطی تکبر و عُجب منجر نشود.

انتهای پیام