حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمسعود عمرانی، معاون آموزش، پژوهش و فرهنگی دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید بهشتی، در گفت‌و‌گو با ایکنا از خراسان‌رضوی، در خصوص تجربه نسل جوان از دینداری و نقش آموزش سنتی در این حوزه اظهار کرد: نسل جدید دینداری را انتخابی شخصی می‌داند و به‌دنبال حکمت و چرایی احکام بوده و عدم پاسخ به پرسش‌های بنیادین از عوامل فاصله‌گیری جوانان از دین است. این نسل اخلاق‌محوری را بر ظاهر‌گرایی مرجح می‌داند.

وی در خصوص دینداری فردی از دیدگاه قرآن و نسبت آن با عقلانیت و اختیار، ادامه داد: قرآن دینداری را بر پایه تفحص عقلانی و اختیار بنا می‌گذارد و در آیات مختلف به این مسئله اشاره می‌کند، برای نمونه در آیه 256 سوره بقره، خداوند می‌فرماید: «لا اِکْراهَ فِی الدّین» بر نفی اجبار در دین و در آیه 21 سوره غاشیه می‌فرماید: «فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ  لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ» بر نقش تذکر‌دهندگی و نه تحمیل پیامبر(ص) تأکید می‌ورزد که این آیات بر مبنای اختیاری و آگاهانه دینداری از منظر قرآن می‌پردازد.

عقلانیت و مسئولیت فردی در آموزه‌های قرآنی

معاون آموزش، پژوهش و فرهنگی دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید بهشتی در خصوص عقلانیت‌محوری قرآن و تأکید آن بر پذیرش مسئولیت فردی انسان‌ها، بیان کرد: قرآن بارها انسان را به تعقل، تدبر و نقد خرافات دعوت می‌کند و ایمان را بدون پایه عقلانی تأیید نمی‌کند و در آیه 38 سوره مبارکه مدثر، «کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِينَةٌ»، بر مسئولیت فردی تأکید می‌ورزد و یادآوری می‌کند که پاداش و کیفر مبتنی بر انتخاب آگاهانه انسان‌هاست. در مجموع دینداری عقلانی ترکیبی از عقلانیت، آزادی انتخاب و تعهد قلبی است.

عمرانی با بیان اینکه مشکل نه از ذات دین که از رویکرد‌های تاریخی غیرپویا به آموزش دینی است، گفت: قرآن خود بر پرسشگری تأکید می‌کند و در آیه 43 سوره نحل می‌فرماید: «فَسَأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» بر لزوم پرسش توصیه می‌ورزد. قرآن نه کتابی منجمد که متن گفت‌و‌گوپذیر با هر عصر است. دینداری اصیل قرآنی بر آزادی، عقل و اخلاق استوار است. برای نسل جدید باید زبان قرآن را از قالب‌های تاریخی انعطاف‌ناپذیر آزاد کرد و جوهره حیات‌بخش آن‌را آشکار ساخت. آموزش دینی موفق، آموزشی است که پرسش را تشویق و نه سرکوب کند.

قرائت‌های نو ظرفیت بازآفرینی مفاهیم دینی را دارند

معاون آموزش، پژوهش و فرهنگی دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید بهشتی در زمینه قرائت‌های نو از مفاهیم دینی در چارچوب قرآن و لزوم این مسئله، تصریح کرد: قرآن ظرفیت اجتهاد دارد و اصول کلان را و نه جزئیات تغییر‌ناپذیر همه چیز را بیان می‌کند، برای نمونه درباره حجاب قرآن در آیه 59 سوره احزاب می‌فرماید: «يُدۡنِينَ عَلَيۡهِنَّ مِن جَلَٰبِيبِهِنَّۚ» به پوشش متعادل و حفظ حریم‌ها و نه شکلی خاصی از حجاب تأکید دارد. قرائت‌های نو می‌تواند بر حکمت حجاب اعم از صیانت اجتماعی و احترام متقابل تمرکز کند. در زمینه نماز نیز، قرآن بر اقامه نماز با توجه قلبی و پرهیز از ریا و نه صرف حرکات توصیه کرده است. 

ضوابط مشروعیت قرائت نو 

عمرانی درباره ضوابط قرآنی مشروعیت و ویژگی‌هایی که هر قرائت نو باید داشته باشد، اظهار کرد: قرائت‌های نو باید مغایر نص صریح قرآن نباشد، مقاصد شریعت اعم از عدالت، اخلاق و عقلانیت را نقض نکند و مبتنی بر فهم عمیق سیاق نزول و زبان قرآن باشد، برای نمونه تفسیر نوین از قیم بودن مرد در قرآن به مسئولیت خدمت‌گزارانه با حفظ چارچوب قرآن دلالت دارد.

استفاده از ظرفیت‌های پویای قرآن در هنر و رسانه

وی با تأکید بر اهمیت استفاده از ظرفیت‌های پویای قرآن برای نسل امروز، گفت: این ظرفیت‌ها می‌تواند در هنر و رسانه به شکل تولید محتوای قرآنی با زبان دیجیتال از جمله انیمیشن، پادکست و اینفوگرافی مورد استفاده قرار گیرد و لازم است در این زمینه، رویکرد پرسش‌محور و انتقادی نیز مورد استفاده قرار بگیرد.

نسل امروز؛ حساس به مسئولیت اجتماعی دین 

معاون آموزش، پژوهش و فرهنگی دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید بهشتی در پایان ضمن اشاره به اینکه نسل امروز به مسئولیت اجتماعی دین حساس است، اظهار کرد: باید قرآن را با محوریت مفاهیمی چون طبق آیه 90 سوره نحل، «إِنَّ اللهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسَانِ»، عرضه و فلسفه احکام را روشن‌سازی کنیم. معرفی چهره‌های قرآنی از جمله حضرت ابراهیم(ع) به‌عنوان نماد جست‌و‌جوی حقیقت و ایجاد پیوند میان مفاهیم قرآنی از جمله کرامت با دغدغه‌های مدرن مانند حقوق بشر از جمله ظرفیت‌های پویای قرآن برای نسل امروز است.

انتهای پیام